دستکش سربی

دستکش سربی

دستکش سربی (Lead Gloves) یکی از تجهیزات محافظتی ویژه است که برای جلوگیری از نفوذ و آسیب‌های احتمالی ناشی از تابش‌های یونیزان، به‌ویژه پرتوهای ایکس (X-Ray) و پرتوهای گاما طراحی شده است. این دستکش‌ها عمدتاً در حوزه‌های پزشکی، دندانپزشکی، رادیولوژی، صنایع هسته‌ای، و آزمایشگاه‌های تحقیقاتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

دستکش سربی از لایه‌هایی از سرب یا مواد معادل سرب ساخته می‌شود و به گونه‌ای طراحی شده که حداکثر حفاظت در برابر تابش را فراهم آورد، در عین حال، نرمی، انعطاف‌پذیری، و راحتی در استفاده طولانی‌مدت نیز حفظ شود.

تاریخ استفاده بشر از تجهیزات محافظتی در برابر پرتوهای خطرناک به قرن بیستم میلادی بازمی‌گردد؛ زمانی که پیشرفت‌های چشمگیری در علم فیزیک هسته‌ای و پزشکی به‌ویژه در زمینه تصویربرداری با اشعه ایکس حاصل شد. در سال ۱۸۹۵ میلادی، ویلهلم رونتگن (Wilhelm Röntgen) فیزیک‌دان آلمانی، اشعه ایکس را کشف کرد و تحولی عظیم در علم پزشکی و تشخیص بیماری‌ها رقم زد. با این حال، در سال‌های ابتدایی، خطرات ناشی از اشعه‌های یونیزه‌کننده چندان شناخته‌شده نبود و کاربران این فناوری جدید اغلب بدون محافظت در معرض تابش قرار می‌گرفتند.

در دهه‌های نخست قرن بیستم، پس از مشاهده آسیب‌هایی مانند سوختگی‌های پوستی، ناباروری، کاهش گلبول‌های سفید و حتی ابتلا به سرطان در بین کارکنان رادیولوژی و پژوهشگران، توجه به اهمیت حفاظت در برابر اشعه افزایش یافت. این موضوع باعث شد تلاش‌هایی برای طراحی و تولید تجهیزات محافظتی مناسب آغاز شود. از آن زمان به بعد، سرب به دلیل ویژگی‌های منحصر به‌فردش مانند چگالی بالا، قدرت جذب قوی پرتوهای یونیزان، و در دسترس بودن، به‌عنوان ماده‌ای اصلی در تجهیزات محافظتی شناخته شد.

نخستین کاربردهای سرب به‌صورت پیش‌بندها، لباس‌ها و دیواره‌های محافظ بود. اما با گسترش استفاده از اشعه ایکس در پزشکی و ورود آن به حوزه‌هایی چون دندانپزشکی و اتاق‌های عمل، نیاز به محافظت از بخش‌هایی خاص از بدن، مانند دست‌ها، مطرح شد. در نتیجه، ایده تولید دستکش‌های حاوی سرب مطرح گردید. این دستکش‌ها ابتدا ساختار ساده‌ای داشتند و بیشتر شبیه پارچه‌هایی با پوشش سربی بودند که حرکات دست را بسیار محدود می‌کردند.

در دهه ۱۹۵۰ و پس از آن، با پیشرفت فناوری‌های صنعتی و مواد، دستکش‌های سربی به‌تدریج به شکل حرفه‌ای‌تری تولید شدند. تولیدکنندگان تلاش کردند سرب را با مواد انعطاف‌پذیر ترکیب کنند تا ضمن حفظ خاصیت محافظتی، عملکرد فیزیکی دست‌ها نیز دچار اختلال نشود. این پیشرفت‌ها موجب شد که دستکش‌های سربی نه‌تنها در پزشکی، بلکه در صنایع هسته‌ای، نظامی، و آزمایشگاه‌های تحقیقاتی نیز مورد استفاده گسترده قرار گیرند.

در دهه‌های اخیر، به دلیل نگرانی‌های زیست‌محیطی و خطرات سلامتی مرتبط با تماس مستقیم با سرب، تحقیقات گسترده‌ای برای یافتن جایگزین‌های غیر سمی و سبک‌تر آغاز شده است. با این وجود، همچنان در بسیاری از مراکز درمانی و صنعتی، دستکش‌های سربی سنتی به دلیل قابلیت جذب بالای اشعه‌ها و مقرون‌به‌صرفه بودن، گزینه‌ای پرکاربرد محسوب می‌شوند.

در مجموع، می‌توان گفت پیدایش دستکش سربی نتیجه‌ای مستقیم از پیشرفت‌های علمی در قرن بیستم و نیاز انسان به محافظت در برابر تکنولوژی‌های خطرناک است. این تجهیزات به‌مرور زمان تکامل یافته‌اند تا هم‌زمان ایمنی، کارایی و راحتی را برای کاربران فراهم آورند.

از دیگر پوشش های سربی لازم برای کارکنان بخش آنژیوگرافی و سونوگرافی و رادیولوژی می توان به دستکش سربی اشاره نمود. دستکش سربی ضد آب از سرب بسیار استاندارد تهیه شده است که افرادی که در ارتباط مستقیم با دستگاه های رادیولوژی و سونوگرافی و آنژیوگرافی و هم چنین افرادی که در مراکز پرتودرمانی فعالیت می کنند توصیه می گردد که از این دستکش ها برای حفاظت از دست های خود استفاده نمایند و از ایجاد هر گونه عارضه پوستی ناشی از امواج رادیو اکتیو به بدن خود ممانعت کنند. دستکش های سربی نیز از میزان استاندارد سرب تهیه شده اند که ضمن انعطاف پذیری بالایی که دارند باعث جذب اشعه های رادیو اکتیو می شوند و بسته به مدل این دستکش ها در مکان های مختلفی می توان از آن استفاده نمود زیرا هر نوع دستکشی بنا به شرایطی که از آن استفاده می شود میزان سرب استاندارد در ساختار آن از حدود 0.5 میلی متر تا 0.75 میلی متر متغیر می باشد و این دستکش های سربی در مکان های مختلفی مانند اتاق عمل و آنژیوگرافی و ارتوپدی و فلورسکوپی و هم چنین در بخش اورولوژی نیز دارای کاربرد بسیاری می باشد. و میزان سرب استفاده شده در ساختار این دستکش ها مورد تائید سازمان انرژی اتمی و اداره تجهیزات پزشکی می باشد و از نفوذ پرتوهای گاما به دست جلوگیری می کند و از ایجاد هر گونه عارضه پوستی در بدن که ممکن است از اثرات تابش پرتوهای ایکس باشد جلوگیری می کند.

دستکش چرمی سربی

دستکش چرمی سربی دارای انعطاف پذیری بالایی هستند و در هنگام استفاده کاربر به راحتی می تواند از آن استفاده کند و در ضمن دارای خاصیت عدم شنندگی است که باعث بالارفتن عمر استفاده از این دستکش ها می گردد.در ضمن دستکش سربی قابلیت ضدآب هم دارد که موجب استفاده راحت فرد در هنگام کار می گردد و قابلیت تنظیف را به فرد می دهد و برای تمامی افراد مناسب می باشد و از هر گونه آسیب به بافت دستان فرد جلوگیری به عمل می آورد.

خرید دستکش سربی

دستکش سربی دارای خاصیت ضد اشعه برای استفاده تمامی افرادی است که در معرض مستقیم پرتوهای ایکس و گاما قرار دارند و این دستکش های چرمی سربی از میزان سرب استانداردی تهیه شده اند و بر حسب شرایطی که فرد در معرض تابش پرتوهای ایکس و گاما قرار می گیرد و نوع کاربردی که از دستگاه های تولید کننده اشعه ایکس در یافت می کند موجب می شود نوع دستکش کاربردی نیز متغیر باشد. دستکش های سربی از دستان افرادی که در این بخش ها به صورت روزمره فعالیت می کنند مورد استفاده قرار می گیرد و بسیار مقاوم و محکم هستند و دارای ساختار محکمی در برابر پرتوهای رادیو اکتیو می باشند و از ایجاد هر گونه عارضه پوستی بر دست های افراد جلوگیری می کند و مناسب استفاده تمامی افراد می باشد. این دستکش های سربی مانند سایر روپوش های سربی از میزان سرب استاندارد ساخته شده است که مورد تائید سازمان انرژی اتمی می باشد و در ضمن مورد تائید اداره تجهیزات پزشکی نیز می باشد که در ساختار آن میزان سرب به مقدار 0.5 میلی متر است که هیچ گونه عارضه ای را بر دستان فرد در اثر کار با دستگاه های رادیواکتیو به همراه ندارد و بسیار مقاوم می باشد و از روکش بسیار محکمی درست شده است که فرد در هنگام استفاده بسیار راحت می باشد.

ساختار دستکش‌های سربی برخلاف ظاهر ساده‌ آن‌ها، حاصل ترکیبی دقیق از مواد مختلفی است که با هدف ایجاد حداکثر محافظت در برابر تابش‌های یونیزان و در عین حال، حفظ انعطاف‌پذیری و قابلیت کاربری دست طراحی شده‌اند. ماده اصلی این دستکش‌ها، همان‌طور که از نام آن پیداست، سرب (Pb) است؛ فلزی سنگین، نرم و چکش‌خوار با عدد اتمی ۸۲ که قدرت جذب بالایی در برابر پرتوهای ایکس و گاما دارد. سرب به دلیل ساختار الکترونی خاص و چگالی بالای خود، یکی از بهترین موانع طبیعی در برابر نفوذ پرتوهای یونیزان محسوب می‌شود.

با این حال، استفاده از سرب به شکل خالص در دستکش‌ها عملاً امکان‌پذیر نیست، زیرا فلز سرب نه‌تنها انعطاف‌پذیری کافی برای حرکات دست را فراهم نمی‌کند، بلکه در تماس مستقیم با پوست نیز سمی و خطرناک است. به همین دلیل، سرب به‌صورت پودر یا لایه‌های نازک، درون یک یا چند لایه محافظ پلیمری قرار می‌گیرد. این لایه‌ها معمولاً از موادی مانند نئوپرن (Neoprene)، وینیل (Vinyl)، یا پلی‌اتیلن تقویت‌شده ساخته می‌شوند. این پوشش‌ها به جلوگیری از نشت سرب به بیرون و نیز افزایش دوام دستکش کمک می‌کنند.

در برخی از مدل‌های پیشرفته‌تر، دستکش‌ها به‌جای استفاده از سرب خالص، از ترکیبات معادل سرب (Lead Equivalents) بهره می‌برند. این ترکیبات شامل عناصر یا آلیاژهایی مانند تنگستن (W)، بیسموت (Bi)، یا آنتیموان (Sb) هستند که خاصیت جذب پرتو مشابه یا نزدیک به سرب دارند، اما کمتر سمی و سبک‌تر هستند. این جایگزین‌ها عمدتاً در دستکش‌هایی با کاربرد خاص، مانند کار در محیط‌های با تابش بالا و یا در مراکز درمانی که ایمنی زیست‌محیطی مهم است، استفاده می‌شوند.

ویژگی دیگری که در ساخت دستکش‌های سربی مدرن مورد توجه قرار می‌گیرد، انعطاف‌پذیری و طراحی ارگونومیک آن‌هاست. افزودن مواد کشسان و نرم‌کننده به لایه‌های خارجی باعث می‌شود که دستکش بهتر بر روی دست بنشیند و توانایی حرکت طبیعی انگشتان را مختل نکند. برخی تولیدکنندگان حتی لایه داخلی دستکش را با الیاف ضدتعریق، آنتی‌باکتریال یا ضدحساسیت تجهیز می‌کنند تا در استفاده طولانی‌مدت، برای کاربران بهداشتی و راحت باقی بماند.

در فرآیند تولید، نسبت سرب موجود در هر دستکش به‌صورت دقیق اندازه‌گیری می‌شود و با استانداردی به نام معادل سرب (Lead Equivalency) مشخص می‌شود؛ به عنوان مثال، یک دستکش ممکن است معادل ۰٫۵ میلی‌متر سرب در برابر تابش مقاومت داشته باشد. این عدد تعیین‌کننده میزان محافظت دستکش در برابر پرتوهاست و بسته به شدت تابش محیط کاری، میزان موردنیاز آن توسط سازمان‌های ایمنی تعیین می‌شود.

در مجموع، ساختار یک دستکش سربی نتیجه ترکیب علم مواد، مهندسی پزشکی و استانداردهای ایمنی پرتوی است. هدف این طراحی، ایجاد تعادلی میان ایمنی بالا، عملکرد کاربر، و کاهش خطرات زیست‌محیطی است؛ تعادلی که تنها با استفاده از مواد پیشرفته و فناوری تولید دقیق امکان‌پذیر می‌شود.