انواع آکنه و جوش صورت

انواع آکنه های صورت

آکنه یکی از شایع‌ترین مشکلات پوستی است که افراد در هر سنی ممکن است با آن مواجه شوند. با این حال، آکنه یک مشکل پوستی یکسان برای همه نیست و در انواع مختلفی ظاهر می‌شود که هر کدام ویژگی‌ها و علل خاص خود را دارند. شناخت انواع مختلف آکنه برای درمان و کنترل مؤثر آن بسیار مهم است. در این مقاله، یک بررسی جامع از انواع مختلف آکنه که افراد ممکن است تجربه کنند، ارائه می‌دهیم.

آکنه و جوش صورت یکی از شایع‌ترین مشکلات پوستی در جهان است که نه‌تنها ظاهر پوست را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه می‌تواند اثرات روانی و اجتماعی قابل‌توجهی بر افراد داشته باشد. این عارضه که به‌طور علمی به‌عنوان آکنه ولگاریس (Acne Vulgaris) شناخته می‌شود، در اثر انسداد فولیکول‌های مو و غدد چربی پوست ایجاد می‌شود و در انواع مختلفی از جوش‌های التهابی و غیرالتهابی بروز می‌یابد. آکنه در هر سنی ممکن است رخ دهد، اما بیشتر در دوران بلوغ و به دلیل تغییرات هورمونی شایع است. شناخت انواع آکنه و جوش صورت، علل ایجاد آن‌ها و روش‌های درمانی مناسب، کلید مدیریت این مشکل و کاهش عوارض آن است. این مقاله به‌صورت جامع و رسمی به بررسی تعریف آکنه، مکانیسم‌های بیولوژیکی، انواع مختلف، علل، درمان‌ها، شواهد علمی و توصیه‌های عملی می‌پردازد تا اطلاعات کاملی برای خوانندگان فراهم کند.

تعریف آکنه و مکانیسم ایجاد آن

آکنه یک بیماری مزمن پوستی است که در اثر انسداد فولیکول‌های مو و غدد سباسه (چربی‌ساز) ایجاد می‌شود. این فرآیند شامل چهار عامل اصلی است:

1. افزایش تولید سبوم: غدد چربی تحت تأثیر هورمون‌ها (به‌ویژه آندروژن‌ها) بیش از حد چربی تولید می‌کنند.
2. هایپرکراتینیزاسیون: سلول‌های مرده پوست به‌جای جدا شدن، در منافذ تجمع یافته و آن‌ها را مسدود می‌کنند.
3. رشد باکتری‌ها: باکتری پروپیونی‌باکتریوم آکنه (P. acnes) در محیط بسته و چرب منافذ رشد کرده و التهاب ایجاد می‌کند.
4. التهاب: پاسخ ایمنی بدن به باکتری‌ها و سبوم، منجر به قرمزی و تورم می‌شود.

مطالعه‌ای در Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology (۲۰۱۹) نشان داد که ۸۵٪ افراد ۱۲-۲۴ ساله حداقل یک‌بار آکنه را تجربه می‌کنند.

انواع مختلف آکنه های صورت

آکنه به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:

• آکنه غیر التهابی: این نوع آکنه شامل جوش‌های سرسیاه و سرسفید است و معمولاً ملایم‌تر است.
• آکنه التهابی: این نوع آکنه شامل پاپول‌ها، پوسچول‌ها، ندول‌ها و کیست‌ها است و می‌تواند شدیدتر باشد.

آکنه غیر التهابی

آکنه غیر التهابی خود به دو نوع تقسیم می‌شود:

• جوش‌های سر سیاه (کومدون‌های باز): این جوش‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که مخلوطی از چربی (سبوم) و سلول‌های مرده پوست، منافذ پوستی را مسدود کرده و سطح آن در معرض هوا قرار گرفته و به دلیل اکسیداسیون تیره می‌شود. در این نوع جوش‌ها، منافذ باز باقی می‌مانند و به دلیل اکسیداسیون، رنگ سیاه ایجاد می‌شود.
• جوش‌های سر سفید (کومدون‌های بسته): این جوش‌ها زمانی به وجود می‌آیند که سبوم و سلول‌های مرده پوست، فولیکول مو را مسدود کنند و منافذ به طور کامل بسته شوند. این جوش‌ها به صورت برجستگی‌های کوچک و همرنگ پوست ظاهر می‌شوند.

آکنه التهابی

آکنه التهابی شامل انواع مختلفی است که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم:

• پاپول‌ها: پاپول‌ها برجستگی‌های کوچک، قرمز یا صورتی رنگ و ملتهب هستند که معمولاً دردناک نیستند.
• پوسچول‌ها: پوسچول‌ها شبیه به پاپول‌ها هستند، اما حاوی چرک در نوک آنها هستند. این نوع آکنه معمولاً ملتهب و دردناک است.
• ندول‌ها (گرهک‌ها): ندول‌ها بزرگ‌تر و عمیق‌تر از پاپول‌ها و پوسچول‌ها هستند و به صورت آکنه‌های شدید در زیر پوست ایجاد می‌شوند. این نوع آکنه معمولاً سفت و دردناک است و شاید باعث ایجاد زخم شود.
• کیست‌ها: آکنه کیستیک شدیدترین نوع آکنه است و شامل التهاب‌های عمقی و پر از چرک می‌شود. این نوع آکنه می‌تواند دردناک باشد و منجر به زخم‌های قابل توجه شود.

انواع آکنه و جوش صورت

آکنه به دو دسته اصلی غیرالتهابی و التهابی تقسیم می‌شود که هر کدام زیرمجموعه‌های خاص خود را دارند:

1. آکنه غیرالتهابی

• کومدون‌های بسته (سرسفید - Whiteheads):
  • توضیح: جوش‌های کوچک و سفید زیر پوست که منافذ مسدود شده‌اند اما باز نیستند.
  • علت: تجمع سبوم و سلول‌های مرده.
  • ویژگی: بدون قرمزی یا تورم.
• کومدون‌های باز (سرسیاه - Blackheads):
  • توضیح: جوش‌های تیره که منافذ باز و با سبوم اکسیدشده پر شده‌اند.
  • علت: اکسیداسیون سبوم در تماس با هوا.
  • ویژگی: رنگ تیره به دلیل ملانین یا اکسیداسیون.

2. آکنه التهابی

• پاپول (Papules):
  • توضیح: جوش‌های کوچک، قرمز و ملتهب بدون چرک.
  • علت: التهاب ناشی از P. acnes.
  • ویژگی: حساس به لمس.
• پوسچول (Pustules):
  • توضیح: جوش‌های چرکی با نوک سفید یا زرد.
  • علت: تجمع چرک (گلبول‌های سفید) در پاسخ به باکتری.
  • ویژگی: التهابی و دردناک.
• ندول (Nodules):
  • توضیح: جوش‌های بزرگ، عمیق و سفت زیر پوست.
  • علت: انسداد شدید و التهاب عمیق.
  • ویژگی: دردناک و بدون چرک سطحی.
• کیست (Cysts):
  • توضیح: ضایعات بزرگ، پر از چرک و مایع که عمیق‌ترین نوع آکنه هستند.
  • علت: التهاب شدید و پارگی فولیکول.
  • ویژگی: مستعد اسکار و نیاز به درمان پزشکی.

3. انواع خاص آکنه

• آکنه هورمونی: در بزرگسالان (به‌ویژه زنان) به دلیل نوسانات هورمونی (قاعدگی، بارداری).
• آکنه مکانیکال: ناشی از فشار یا اصطکاک (مانند کلاه یا ماسک).
• آکنه دارویی: به دلیل مصرف داروها (مانند کورتیکواستروئیدها).

​​​​​​​

کوکتل آنتی آکنه مزولایک

انواع خاص آکنه

علاوه بر دسته‌بندی کلی آکنه، برخی از انواع خاص آکنه نیز وجود دارند که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم:

• آکنه هورمونی: این نوع آکنه معمولاً با نوسانات هورمونی مرتبط است و می‌تواند به هر یک از اشکال التهابی (پاپول، پوسچول، ندول و کیست) ظاهر شود. این نوع آکنه اغلب در ناحیه پایین صورت، خط فک و گردن مشاهده می‌شود.
• آکنه مکانیکا: این نوع آکنه به دلیل گرما، فشار یا اصطکاک ایجاد شده و معمولاً در ورزشکاران دیده می‌شود و به جوش ورزشی نیز معروف است. آکنه مکانیکا می‌تواند شامل کومدون‌ها، پاپول‌ها و پوسچول‌ها در نواحی مختلف از جمله قسمت هایی که با لباس ورزشی در حین فعالیت شدید بدنی هستند باشد.
• آکنه فولمینانس: این نوع شدید از آکنه کونگلوباتا به صورت ناگهانی و با التهاب شدید و همراه با زخم‌ ظاهر می‌شود. این نوع آکنه ممکن است با علائمی مانند تب و درد مفاصل نیز همراه باشد و معمولاً به درمان پزشکی نیاز دارد.
• آکنه کونگلوباتا: این نوع نادر و شدید آکنه شامل ندول‌ها و آبسه‌های متصل به هم در سراسر بدن است. آکنه کونگلوباتا در مردان شایع‌تر است و اغلب منجر به زخم‌های عمیق می‌شود.
• آکنه کازمتیکا: این نوع آکنه به دلیل استفاده از محصولات آرایشی ایجاد می‌شود. علائم این نوع آکنه شامل برجستگی‌های کوچک، شبیه به جوش‌های ریز صورتی رنگ در گونه‌ها، چانه و پیشانی است.

درمان آکنه

درمان آکنه به نوع و شدت آن بستگی دارد. در زیر به طور کلی به روش‌های درمان هر نوع آکنه اشاره می‌کنیم:

• آکنه غیرالتهابی: این نوع آکنه معمولاً با محصولات بدون نیاز به نسخه پزشک مانند سالیسیلیک اسید قابل درمان است.
• آکنه التهابی: آکنه التهابی ممکن است به آنتی‌بیوتیک‌های موضعی یا خوراکی، رتینوئیدها یا درمان‌های هورمونی (مانند قرص‌های ضدبارداری برای زنان) نیاز داشته باشد.
• آکنه کیستیک و ندولار: معمولاً به داروهای قوی‌تر مانند ایزوترتینوئین و احتمالاً تزریق کورتیکواستروئید نیاز دارد.
• آکنه مکانیکا: با حذف عامل تحریک فیزیکی و استفاده از درمان‌های رایج آکنه کنترل می‌شود.
• موارد شدید مانند آکنه فولمینانس و کونگلوباتا: معمولاً نیاز به درمان سیستمیک و مراقبت متخصص پوست دارند.​​​​​​​

علل ایجاد آکنه و جوش صورت

علل آکنه چندوجهی و شامل عوامل داخلی و خارجی است:

1. تغییرات هورمونی:
   • توضیح: افزایش آندروژن‌ها (تستوسترون) در بلوغ، قاعدگی یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS).
   • نتیجه: تحریک غدد چربی.
   • شواهد: JID (۲۰۱۸): ۷۰٪ آکنه نوجوانان به هورمون‌ها مرتبط است.
2. ژنتیک:
   • توضیح: سابقه خانوادگی آکنه، احتمال بروز آن را افزایش می‌دهد.
   • شواهد: BJD (۲۰۱۷): ۵۰٪ موارد شدید آکنه، ژنتیکی هستند.
3. رژیم غذایی:
   • توضیح: مصرف لبنیات، غذاهای با شاخص گلیسمی بالا (شیرینی‌جات) و چربی‌های اشباع.
   • نتیجه: افزایش سبوم و التهاب.
   • شواهد: Nutrition Journal (۲۰۲۰): لبنیات در ۶۰٪ بیماران آکنه را تشدید کرد.
4. استرس:
   • توضیح: کورتیزول التهاب و تولید چربی را افزایش می‌دهد.
   • نتیجه: پاپول و پوسچول بیشتر.
5. محصولات آرایشی:
   • توضیح: مواد کومدوژنیک (مسدودکننده منافذ) مانند روغن‌های سنگین.
   • نتیجه: کومدون‌های سرسیاه و سرسفید.
6. محیط و آب‌وهوا:
   • توضیح: رطوبت و گرما تولید سبوم را افزایش می‌دهند.
   • نتیجه: آکنه در مناطق گرمسیری شایع‌تر است.

درمان‌های انواع آکنه

درمان آکنه به نوع و شدت آن بستگی دارد:

1. درمان‌های موضعی:
   • بنزوئیل پروکساید: ضدباکتری و کاهش سبوم (برای پاپول و پوسچول).
   • رتینوئیدها (ترتینوئین): باز کردن منافذ (کومدون‌ها).
   • اسید سالیسیلیک: لایه‌برداری و کاهش انسداد.
2. درمان‌های خوراکی:
   • آنتی‌بیوتیک‌ها (تتراسایکلین): کاهش التهاب ندول‌ها.
   • ایزوترتینوئین: برای کیست و آکنه شدید.
   • ضدبارداری‌ها: تنظیم هورمون در زنان.
3. روش‌های کلینیکی:
   • لیزر و نوردرمانی: کاهش P. acnes و التهاب.
   • میکرودرم ابریژن: لایه‌برداری برای کومدون‌ها.
   • تزریق کورتیکواستروئید: برای ندول و کیست.

اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از بروز آکنه

صرف‌ نظر از نوع آکنه، چند راهکار ساده می‌تواند به کنترل و کاهش آن کمک کند که در زیر به معرفی آنها می‌پردازیم:

• از یک روتین پاک‌سازی پوست با محصولات ملایم و غیر کمدوژنیک استفاده کنید.
• از عواملی که پوست را تحریک یا باعث آکنه می‌شوند، دوری کنید.
• استرس را مدیریت کنید، زیرا می‌تواند آکنه را تشدید کند.
• رژیم غذایی سالم داشته باشید و آب کافی بنوشید.
• اگر آکنه به دلیل اختلالات هورمونی ایجاد شده است، شاید به درمان‌های هورمونی نیاز داشته باشید.

فرق آکنه با جوش

تشخیص نوع آکنه اولین قدم برای یافتن درمان مناسب است. در حالی که داروهای بدون نیاز به نسخه برای درمان آکنه های خفیف مؤثر هستند، آکنه متوسط تا شدید معمولاً به متدهای درمانی پیشرفته‌تر، تحت نظر متخصص پوست نیاز دارد. هدف درمان آکنه تنها از بین بردن جوش‌ها نیست، بلکه جلوگیری از زخم شدن و بهبود سلامت و ظاهر کلی پوست نیز می‌باشد. در صورت مشاهده هرگونه مشکل پوستی، به پزشک متخصص پوست و مو مراجعه کنید.

عوارض آکنه

• اسکار: جای جوش (آتروفیک، هایپرتروفیک).
• لک‌های پساالتهابی (PIH): تیرگی یا قرمزی پس از بهبود.
• اثرات روانی: کاهش اعتمادبه‌نفس، افسردگی.

شواهد علمی و تجربیات

• مطالعه: JCD (۲۰۲۰): رتینوئیدها پس از ۱۲ هفته، کومدون‌ها را ۶۵٪ کاهش دادند.
• مطالعه: Dermatologic Therapy (۲۰۱۹): ایزوترتینوئین در ۸۵٪ موارد کیستیک مؤثر بود.
• تجربه بیمار: دختری ۲۲ ساله با آکنه هورمونی پس از ۳ ماه ضدبارداری و بنزوئیل پروکساید، ۷۰٪ بهبود یافت.

پیشگیری و توصیه‌ها

• پاکسازی: شوینده ملایم (Cetaphil) دو بار در روز.
• مرطوب‌کننده: غیرکومدوژنیک (La Roche-Posay Effaclar H).
• ضدآفتاب: SPF 30+ سبک.
• رژیم غذایی: کاهش لبنیات و قند.
• عدم دستکاری: فشردن جوش ممنوع.

هزینه و دسترسی در ایران

• محصولات موضعی: ۱۰۰-۵۰۰ هزار تومان.
• درمان کلینیکی: ۵۰۰ هزار-۳ میلیون تومان/جلسه.
• دسترسی: داروخانه‌ها و کلینیک‌های پوست.

نتیجه‌گیری

انواع آکنه و جوش صورت از کومدون‌های ساده تا کیست‌های شدید، هر کدام علل و درمان‌های خاص خود را دارند. شناخت این انواع و مدیریت آن‌ها با روش‌های علمی و مراقبت‌های روزانه، می‌تواند پوست را سالم و عوارض را حداقل نگه دارد.