نحوه انجام تکنیک پی آر اف PRF

نحوه انجام تکنیک پی آر اف

امروزه روش‌های نوینی برای جوانسازی پوست و زیبایی ابداع شده‌اند. به تازگی استفاده از روش‌های غیر تهاجمی و بدون استفاده از مواد شیمیایی مانند کوکتل مزوتراپی محبوب‌تر گشته است. یکی از متدهای مدرن در زمینه جوانسازی و زیبایی پوست، استفاده پلاسمای خون می‌باشد. پلاسما حاوی مقادیر زیادی گلبول سفید، فاکتورهای رشد و سلول‌های بنیادی است. روش درمانی پی آر پی نیز یکی از درمان‌هایی است که در آن پلاکت خون استفاده می‌شود. تکنیک پی آر اف PRF نیز مشابه متد پی آر پی است. در این مقاله قصد داریم تا اطلاعاتی راجع به روش درمانی پی آر اف ارائه دهیم.

تکنیک پی آر اف (Platelet-Rich Fibrin)، که به معنای فیبرین غنی از پلاکت است، یک روش پیشرفته و غیرتهاجمی در پزشکی بازساختی و زیبایی است که از خون خود بیمار برای تحریک ترمیم بافت، بهبود زخم، و جوانسازی استفاده می‌کند. این روش، که در دهه ۲۰۰۰ توسط دکتر ژوزف شوکرون (Joseph Choukroun) معرفی شد، به‌عنوان نسل دوم مشتقات خونی پس از PRP (پلاسمای غنی از پلاکت) شناخته می‌شود و به دلیل سادگی، ایمنی، و اثربخشی بالا، در حوزه‌های مختلف از دندانپزشکی تا زیبایی پوست و مو کاربرد گسترده‌ای یافته است. PRF با بهره‌گیری از فاکتورهای رشد و شبکه فیبرینی طبیعی موجود در خون، فرآیندهای بازسازی را تسریع می‌کند و نتایجی طبیعی و ماندگار ارائه می‌دهد. این مقاله به‌صورت جامع و رسمی به بررسی تعریف PRF، تاریخچه، اصول علمی، مراحل دقیق انجام، کاربردها، مزایا، معایب، شواهد علمی، و توصیه‌های عملی می‌پردازد تا اطلاعات کامل و دقیقی برای متخصصان و بیماران فراهم کند.

تاریخچه تکنیک PRF

تکنیک PRF در سال ۲۰۰۱ توسط دکتر ژوزف شوکرون، جراح فک و صورت فرانسوی، ابداع شد. او به دنبال روشی بود که نسبت به PRP (که در دهه ۱۹۹۰ معرفی شده بود) ساده‌تر، ایمن‌تر، و بدون نیاز به افزودنی‌های شیمیایی باشد. PRP از آنتی‌کواگولانت‌ها (ضد انعقاد) برای جلوگیری از لخته شدن خون استفاده می‌کرد، اما شوکرون متوجه شد که حذف این مواد و استفاده از فرآیند طبیعی انعقاد، شبکه فیبرینی غنی از پلاکت و فاکتورهای رشد ایجاد می‌کند که اثرات درمانی بهتری دارد. اولین کاربرد PRF در دندانپزشکی برای بهبود پیوند استخوان و ترمیم بافت بود، اما به‌سرعت به حوزه‌های پوست، مو، و ارتوپدی گسترش یافت. از آن زمان، PRF به دلیل عدم نیاز به تجهیزات پیچیده و استفاده از مواد اتولوگ (خود بیمار)، به یکی از روش‌های محبوب در پزشکی مدرن تبدیل شده است.

پی آر اف چیست؟

کلمه پی آر اف (PRF) مخفف فیبرین غنی از پلاکت (Platelet-rich fibrin) است. طرز به دست آوردن این ماده شباهت زیادی به پی آر پی (پلاسمای غنی از پلاکت) دارد. هر دو متد به وسیله کیت پی آر پی انجام می‌شوند. در این روش خون را درون لوله مخصوص ریخته و در دستگاه سانتریفیوژ پی آر پی قرار می‌دهند تا پلاسمای آن از خون جدا شود. پلاسمای به دست آمده سرشار از پلاکت است. استفاده از پلاکت به دلیل خاصیت جوانسازی، ترمیم و تحریک تولید کلاژن در زمینه زیبایی بسیار محبوب است.

از پلاسمای غنی از پلاکت در نقاط مختلف صورت و بدن از جمله زانو، مو، زیر چشم و حتی دهان نیز استفاده می‌شود. علاوه بر کاربردهای زیبایی و جوانسازی، این روش در ترمیم بافت‌های حساس بدن نیز کاربرد دارد. استفاده از خون خود افراد و عدم افزودن هیچگونه موادی به این ترکیب، یکی از دلایل محبوبیت آن است.

تفاوت پی آر پی و پی آر اف چیست؟

تنها تفاوت این دو روش این است که در روش پی آر پی، از مایع ضد انعقاد خون استفاده می‌شود؛ اما در PRF به استفاده از مایع ضد انقاد خون نیاز نیست. به همین دلیل مایع به دست آمده در روش پی آر اف به صورت ژله‌ای یا به اصطلاح لخته است. روش‌های پی آر پی و پی آر اف علاوه بر شباهت‌ها، دارای یک سری تفاوت نیز می‌باشند. برای آشنایی بیشتر با تکنیک پی آر پی پیشنهاد می‌شود مقاله پی آر پی چیست را مطالعه نمایید. در ادامه به معرفی کاربردهای پی آر اف می‌پردازیم.

کاربردهای پی آر اف

متد پی آر اف کاربردهای متنوعی دارد. از این روش هم در زمینه زیبایی و هم درمان استفاده می‌شود. حالت ژله‌ای ماده به دست آمده در پی آر اف، این امکان را می‌دهد که از آن به عنوان فیلر و حتی در زمینه دندانپزشکی نیز استفاده نماییم. مهم‌ترین کاربردهای پی آر اف را در ادامه معرفی می‌نماییم.

• پی آر اف صورت: همانطور که توضیح داده شد پلاسمای استخراج شده در روش پی آر اف، غنی از پلاکت، فاکتورهای رشد، گلبول‌های سفید و سلول‌های بنیادی است. این ترکیبات فواید زیادی برای پوست صورت دارند. استفاده از این ماده تولید کلاژن را در پوست تحریک می‌نماید. همچنین بافت ژله‌ای مانند آن باعث می‌شود تا یک گزینه عالی برای لیفت قسمت‌های مختلف صورت باشد. به طور کلی مزایای پی آر اف برای پوست صورت شامل موارد زیر است:

  • تحریک تولید کلاژن

  • تحریک تولید آلاستین

  • از بین بردن لک و اسکار

  • رفع تیرگی پوست

  • جوانسازی

  • از بین بردن چین چروک‌های سطحی

• پی آر اف زیر چشم: پوست زیر چشم نسبت به بقیه نقاط صورت نازک‌تر است. علاوه بر این، ناحیه زیر چشم از حساسیت خاصی برخوردار بوده و متدهای خاصی برای درمان مشکلات پوستی این قسمت نیاز است. سیاهی دور چشم و چین و چروک دو مورد از شایع‌ترین مشکلات پوستی اطراف چشم هستند. PRF به خوبی می‌تواند هر دو مورد را برطرف نماید.

• پی آر اف مو: پی آر اف حاوی موادی است که برای تغذیه فولیکول‌های مو و پوست سر بسیار مهم هستند. به همین دلیل تزریق فیبرین غنی از پلاکت به پوست سر می‌تواند برای تقویت و جلوگیری از ریزش مو مفید باشد. همچنین پی آر اف یک روش بدون جراحی و عوارض جانبی برای رشد مو است.

• پی آر اف دندان: PRF استفاده گسترده‌ای در زمینه دندانپزشکی دارد. از پی آر اف برای جراحی استخوان فک، درمان تحلیل لثه و پرکردن حفره دندان بعد از کشیدن استفاده می‌شود. البته موارد ذکر شده تنها بخش کوچکی از کاربرد پی آر اف در زمینه دندانپزشکی است.

سوپر پی آر اف یا I-PRF چیست؟

این محصول نیز از طریق سانتریفیوژ و مشابه پی آر اف تولید می‌گردد. با این تفاوت که پلاکت قبل از تبدیل شدن فیبرینوژن به فیبرین از محلول جدا می‌شوند. همچنین در این پروسه هیچگونه شوکی به پلاکت‌ها تحمیل نمی‌شود. محلول به دست آمده حاوی فاکتورهای رشد، سیتوکین، مزانشیم، و سایر عوامل مؤثر در روند ترمیم و رشد بافت است. برای تهیه سوپر پی آر اف باید محلول مورد نظر را به مدت 3 دقیقه و با دور 1200 تا 1700 PRM (بسته به نوع سانتریفیوژ) در دستگاه سانتریفیوژ قرار دهید. از I-PRF در موارد زیر استفاده می‌شود:

• برای رگ زایی در بافت

• برای ایجاد ضخامت در قطعات پیوندی به استخوان

A-PRF چیست؟

در ابتدا برای تهیه پی آر اف از لوله‌ها و پدهای آزمایشگاهی معمولی استفاده می‌شد. این روش چند مشکل مختلف به همراه داشت. اما در روش A-PRF از لوله خلأ به جای لوله و ظروف پلاستیکی استفاده می‌شود. استفاده از لوله خلأ باعث می‌شود ماده به دست آمده خلوص بالاتری داشته و ایمن باشد. تحقیقات نشان داده فیبرین به دست آمده در این روش باعث بروز سریع‌تر نتایج در بیماران می‌شود. کاربرد A-PRF در موارد ذیل می‌باشد:

• جراحی دندان و ایمپلنت

• پیوند استخوان

• تخلیه سینوس‌ها

• جراحی بافت‌های نرم

• ارتوپدی

• پوست

• زیبایی

عوارض جانبی پی آر اف

پی آر اف یکی از کم خطرترین و غیر تهاجمی‌ترین روش‌های جوانسازی و درمان محسوب می‌شود. پی آر اف کاملا طبیعی بوده و در این متد صرفا از فرآورده‌های خون خود فرد، بدون هیچگونه مواد شیمیایی دیگری استفاده می‌شود. روش استفاده از این ماده نیز به صورت تزریق مستقیم است. به همین دلیل این متد یکی از امن‌ترین روش‌های درمانی برای مشکلات پوستی و مو و… محسوب می‌شود.

بعد از تزریق پی آر پی بروز علائمی نظیر درد، خارش و تورم خفیف کاملا طبیعی هستند. این موارد ظرف مدت کوتاهی رفع خواهند شد. برای تسریع پروسه بهبودی می‌توانید از کمپرس یخ و مراقبت‌های بعد از تزریق پی آر اف استفاده نمایید.

هزینه پی آر اف

هزینه انجام prf به فاکتورهای متعددی بستگی دارد. نوع کیت پی آر پی مورد استفاده، دستمزد پزشک و هزینه کلینیک سه عامل تعیین کننده در تعیین هزینه مورد نیاز برای پی آر اف محسوب می‌شوند. هزینه متد پی آر اف به طور تقریبی از 1.500.000 تومان شروع می‌شود. نکته‌ای که باید به آن توجه کنید، تعداد جلسات مورد نیاز برای متد پی آر اف است.

اصول علمی PRF

PRF از خون خود بیمار تهیه می‌شود و شامل سه جزء اصلی است:

1. پلاکت‌ها: حاوی فاکتورهای رشد مانند PDGF (فاکتور رشد مشتق از پلاکت)، TGF-β (فاکتور رشد تبدیل‌کننده بتا)، و VEGF (فاکتور رشد اندوتلیال عروقی) که بازسازی بافت و رگ‌زایی را تحریک می‌کنند.
2. فیبرین: شبکه‌ای طبیعی که پلاکت‌ها و سلول‌ها را به دام انداخته و آزادسازی تدریجی فاکتورهای رشد را ممکن می‌کند.
3. لنفوسیت‌ها و سلول‌های بنیادی: نقش ضدالتهابی و بازساختی دارند.

برخلاف PRP که با آنتی‌کواگولانت مایع باقی می‌ماند، PRF به‌صورت ژل‌مانند (لخته) است و این ساختار، آزادسازی طولانی‌مدت فاکتورهای رشد (تا ۷-۱۰ روز) را تضمین می‌کند. مطالعه‌ای در Journal of Oral Implantology (۲۰۱۵) نشان داد که PRF نسبت به PRP، تراکم بیشتری از پلاکت‌ها (تا ۳ برابر) و آزادسازی پایدارتر فاکتورها دارد.

مراحل انجام تکنیک PRF

نحوه انجام PRF شامل مراحل مشخص و استاندارد است که با دقت و رعایت اصول بهداشتی اجرا می‌شود:

1. مشاوره و آماده‌سازی بیمار

• ارزیابی: بررسی سابقه پزشکی بیمار (بیماری‌های خونی، دیابت، مصرف داروهای ضدانعقاد).
• توضیحات: اطلاع‌رسانی درباره فرآیند، مزایا، و عوارض احتمالی.
• آماده‌سازی: بیمار باید هیدراته باشد و از ۲۴ ساعت قبل از الکل و سیگار پرهیز کند.

2. نمونه‌گیری خون

• حجم خون: معمولاً ۱۰-۲۰ میلی‌لیتر (۱-۲ لوله ۱۰ میلی‌لیتری) بسته به ناحیه درمان.
• ابزار: لوله‌های استریل بدون آنتی‌کواگولانت (شیشه‌ای یا پلاستیکی با پوشش خاص).
• روش: خون از ورید بازویی با سرنگ و سوزن پروانه‌ای (Butterfly Needle) گرفته می‌شود.

3. سانتریفیوژ

• دستگاه: سانتریفیوژ استاندارد با تنظیمات خاص (معمولاً ۲۷۰۰-۳۰۰۰ دور در دقیقه، ۱۲-۱۴ دقیقه).
• فرآیند: خون بلافاصله پس از نمونه‌گیری سانتریفیوژ می‌شود تا از انعقاد کامل جلوگیری شود.
• نتیجه: خون به سه لایه تقسیم می‌شود:
  • لایه بالایی: پلاسمای فقیر از پلاکت (PPP).
  • لایه میانی: لخته PRF (ژل زردرنگ غنی از پلاکت و فیبرین).
  • لایه پایینی: گلبول‌های قرمز (RBC).

4. جداسازی PRF

• ابزار: پنس استریل و قیچی.
• روش: لایه میانی (PRF) با دقت از لوله جدا شده و از گلبول‌های قرمز تفکیک می‌شود. این لخته به‌صورت ژل یا غشا قابل‌استفاده است.
• زمان: باید ظرف ۱-۲ دقیقه پس از سانتریفیوژ جدا شود تا کیفیت حفظ شود.

5. آماده‌سازی و کاربرد

• شکل‌دهی: PRF به‌صورت غشا (فشرده‌شده)، ژل، یا مایع (با فشار دادن) آماده می‌شود.
• روش استفاده:
  • تزریق: برای پوست و مو، با سوزن‌های ریز (۲۷-۳۰ گیج) به عمق ۱-۴ میلی‌متر.
  • کاربرد موضعی: غشای PRF در جراحی‌ها یا زخم‌ها قرار می‌گیرد.
  • ترکیب: گاهی با میکرونیدلینگ یا مواد دیگر (مانند هیالورونیک اسید) ترکیب می‌شود.
• مدت زمان: هر جلسه ۴۵-۶۰ دقیقه (شامل آماده‌سازی و تزریق).

6. مراقبت‌های پس از انجام

• دستورات: پرهیز از شستشو تا ۸ ساعت، استفاده از کمپرس سرد برای کاهش تورم، و اجتناب از آفتاب مستقیم.
• تعداد جلسات: ۳-۶ جلسه با فاصله ۳-۴ هفته، سپس جلسات نگهدارنده هر ۶ ماه.

نتیجه‌گیری

تکنیک PRF یک روش ایمن، مؤثر، و طبیعی برای ترمیم و جوانسازی است که با استفاده از خون خود بیمار، نتایجی قابل‌توجه ارائه می‌دهد. اجرای صحیح مراحل، از نمونه‌گیری تا تزریق، کلید موفقیت آن است.